Een nieuwe stier, een jonger dier in de bloei van zijn leven, is vanuit de wisentkudde van De Maashorst naar de Veluwe gebracht. Deze nieuwe stier kan weer voor nieuw, gezond, nageslacht gaan zorgen. De nieuwe stier, een imposant dier, werd door de kudde nieuwsgierig onthaald.
Het dier stapte vol zelfvertrouwen uit de trailer. Vervolgens maakte hij een verkennend rondje door zijn nieuwe leefgebied, en keerde terug om zijn positie als nieuwe stier in de kudde in te nemen, door dwars door de kudde te lopen en direct op de volwassen koeien af te stappen. De sociale orde was daarmee in een half uur tijd bekrachtigd.
De nieuwe stier kan de komende jaren opnieuw bijdragen aan nageslacht van de wisentkudde op de Veluwe. Daarmee leveren de dieren een waardevolle aanvulling op de verscheidenheid aan grazers die de Veluwe bevolken.
Het aantal nakomelingen van de grootste en oudste stier in de wisentkudde heeft helaas tot de situatie geleid dat deze stier geschoten moest worden. door de kuddebeheerder. Dit was noodzakelijk om te voorkomen dat hij zijn eigen dochters zou bevruchten.
ARK heeft uitgebreid onderzocht waar de oudere stier herplaatst zou kunnen worden, maar vanwege zijn staat van dienst leeft in de verschillende Nederlandse kuddes al (vrouwelijk) nageslacht. Ook was sterilisatie in de huidige kudde geen optie omdat het om een fysiek sterk dier gaat dat samen met een nieuwe stier in de kudde mogelijk voor gevaarlijk en onvoorspelbaar gedrag binnen de kudde zou kunnen zorgen.
De Europese wetgeving maakt dat het slechts in heel bijzondere situaties mogelijk is dat een dode wisent (die onder nieuwe wetgeving als gehouden vee wordt aangemerkt) in het gebied mag achterblijven. Voor de natuur zou dat bijzonder waardevol zijn: de dood is een bron van leven voor heel veel gespecialiseerde soorten, iets waar ARK al jarenlang het belang van laat zien via haar project Dood doet leven. Het bleek niet mogelijk om het dier als onderdeel van de natuurlijke kringloop van het leven in het gebied te laten.
De wisentkudde op de Veluwe is uitgebreid met een stierkalf. Een prachtige uitbreiding waar partners Stichting Wisent op de Veluwe, ARK Natuurontwikkeling en Staatsbosbeheer trots op zijn. Het is bijzonder omdat de wisent nog steeds een bedreigde diersoort is.
Judith Slagt van ARK Natuurontwikkeling: ‘Het blijft oprecht bijzonder om nieuw leven te verwelkomen in de kudde. Zeker omdat de wisenten wereldwijd worden bedreigd met uitsterven. Wij monitoren de kudde intensief samen met FREE Nature en vrijwilligers van Stichting Wisent op de Veluwe. Het kalfje ziet er kerngezond uit en dartelt energiek rond in de kudde’. De kudde bestaat verder uit een grote stier, die de vader van het jonge kalfje is, twee volwassen koeien en twee koetjes die vorige jaar zijn geboren.
Excursies
Stichting Wisent op de Veluwe organiseert excursies onder begeleiding van een ervaren gids. ‘Een excursie is een echte wildbelevenis. Deze imposante dieren zijn alleen te bezoeken met begeleide excursies. Het is een safari op de Veluwe door uitzonderlijk mooie natuur. Tijdens deze excursies gaat de groep met een gids op zoek naar de kudde. Vrijwel zeker zie je ook ander wild’. Aldus voorzitter van Wisent op de Veluwe Jan Wolleswinkel.
Leefgebied
Staatsbosbeheer is verantwoordelijk voor dit 400 hectare grote gebied dat afgesloten is voor het publiek. Het is één van de oudste gebieden van Staatsbosbeheer. Er is bos, heidevelden en een echte zandverstuiving, deze is de grootste van West-Europa. Een deel van dit gebied is het leefgebied van de wisenten.
Robuuste Veluwe
De wisenten helpen de Veluwe gevarieerder en robuuster te maken, door meer ruimte te geven aan de natuur en haar natuurlijke processen. De wisent is een grote grazer die door zijn specifieke eetgedrag voor meer structuur in de vegetatie kan zorgen. Ze zorgen voor geleidelijke overgangen van bossen en bosjes naar struiken en struwelen en naar graslanden. Het zijn herkauwers die gras, kruiden, knoppen, blaadjes, twijgen en bast eten. Ze schillen meer bomen en struiken dan alle andere planteneters. Hierdoor maken ze meer openheid in een volwassen bos.
Het wisentproject
Het wisentproject startte in april 2016 met de komst van drie wisenten. Het wisentgebied op de Veluwe is het grootste leefgebied van wisenten in Nederland. Naast wisenten, leven er in het gebied ook andere wilde dieren zoals het edelhert en het wilde zwijn.
De wisentkudde op de Veluwe is uitgebreid met een stierkalf. Een prachtige uitbreiding waar partners Stichting Wisent op de Veluwe, ARK Natuurontwikkeling en Staatsbosbeheer trots op zijn. Het is bijzonder omdat de wisent nog steeds een bedreigde diersoort is.
Judith Slagt van ARK Natuurontwikkeling: ‘Het blijft oprecht bijzonder om nieuw leven te verwelkomen in de kudde. Zeker omdat de wisenten wereldwijd worden bedreigd met uitsterven. Wij monitoren de kudde intensief samen met FREE Nature en vrijwilligers van Stichting Wisent op de Veluwe. Het kalfje ziet er kerngezond uit en dartelt energiek rond in de kudde’. De kudde bestaat verder uit een grote stier, die de vader van het jonge kalfje is, twee volwassen koeien en twee koetjes die vorige jaar zijn geboren.
Excursies
Stichting Wisent op de Veluwe organiseert excursies onder begeleiding van een ervaren gids. ‘Een excursie is een echte wildbelevenis. Deze imposante dieren zijn alleen te bezoeken met begeleide excursies. Het is een safari op de Veluwe door uitzonderlijk mooie natuur. Tijdens deze excursies gaat de groep met een gids op zoek naar de kudde. Vrijwel zeker zie je ook ander wild’. Aldus voorzitter van Wisent op de Veluwe Jan Wolleswinkel.
Leefgebied
Staatsbosbeheer is verantwoordelijk voor dit 400 hectare grote gebied dat afgesloten is voor het publiek. Het is één van de oudste gebieden van Staatsbosbeheer. Er is bos, heidevelden en een echte zandverstuiving, deze is de grootste van West-Europa. Een deel van dit gebied is het leefgebied van de wisenten.
Robuuste Veluwe
De wisenten helpen de Veluwe gevarieerder en robuuster te maken, door meer ruimte te geven aan de natuur en haar natuurlijke processen. De wisent is een grote grazer die door zijn specifieke eetgedrag voor meer structuur in de vegetatie kan zorgen. Ze zorgen voor geleidelijke overgangen van bossen en bosjes naar struiken en struwelen en naar graslanden. Het zijn herkauwers die gras, kruiden, knoppen, blaadjes, twijgen en bast eten. Ze schillen meer bomen en struiken dan alle andere planteneters. Hierdoor maken ze meer openheid in een volwassen bos.
Het wisentproject
Het wisentproject startte in april 2016 met de komst van drie wisenten. Het wisentgebied op de Veluwe is het grootste leefgebied van wisenten in Nederland. Naast wisenten, leven er in het gebied ook andere wilde dieren zoals het edelhert en het wilde zwijn.
De wisentkudde op de Veluwe is uitgebreid met een stierkalf. Een prachtige uitbreiding waar partners Stichting Wisent op de Veluwe, ARK Natuurontwikkeling en Staatsbosbeheer trots op zijn. Het is bijzonder omdat de wisent nog steeds een bedreigde diersoort is.
Judith Slagt van ARK Natuurontwikkeling: ‘Het blijft oprecht bijzonder om nieuw leven te verwelkomen in de kudde. Zeker omdat de wisenten wereldwijd worden bedreigd met uitsterven. Wij monitoren de kudde intensief samen met FREE Nature en vrijwilligers van Stichting Wisent op de Veluwe. Het kalfje ziet er kerngezond uit en dartelt energiek rond in de kudde’. De kudde bestaat verder uit een grote stier, die de vader van het jonge kalfje is, twee volwassen koeien en twee koetjes die vorige jaar zijn geboren.
Excursies
Stichting Wisent op de Veluwe organiseert excursies onder begeleiding van een ervaren gids. ‘Een excursie is een echte wildbelevenis. Deze imposante dieren zijn alleen te bezoeken met begeleide excursies. Het is een safari op de Veluwe door uitzonderlijk mooie natuur. Tijdens deze excursies gaat de groep met een gids op zoek naar de kudde. Vrijwel zeker zie je ook ander wild’. Aldus voorzitter van Wisent op de Veluwe Jan Wolleswinkel.
Leefgebied
Staatsbosbeheer is verantwoordelijk voor dit 400 hectare grote gebied dat afgesloten is voor het publiek. Het is één van de oudste gebieden van Staatsbosbeheer. Er is bos, heidevelden en een echte zandverstuiving, deze is de grootste van West-Europa. Een deel van dit gebied is het leefgebied van de wisenten.
Robuuste Veluwe
De wisenten helpen de Veluwe gevarieerder en robuuster te maken, door meer ruimte te geven aan de natuur en haar natuurlijke processen. De wisent is een grote grazer die door zijn specifieke eetgedrag voor meer structuur in de vegetatie kan zorgen. Ze zorgen voor geleidelijke overgangen van bossen en bosjes naar struiken en struwelen en naar graslanden. Het zijn herkauwers die gras, kruiden, knoppen, blaadjes, twijgen en bast eten. Ze schillen meer bomen en struiken dan alle andere planteneters. Hierdoor maken ze meer openheid in een volwassen bos.
Het wisentproject
Het wisentproject startte in april 2016 met de komst van drie wisenten. Het wisentgebied op de Veluwe is het grootste leefgebied van wisenten in Nederland. Naast wisenten, leven er in het gebied ook andere wilde dieren zoals het edelhert en het wilde zwijn.
Op woensdag 30 juni ontvangt de Veluwe samen met nog vier Nederlandse natuurgebieden gelijktijdig een officieel certificaat van het European Rewilding Network. De uitreiking vindt plaats in het kader van de viering van het 10-jarig bestaan van de organisatie Rewilding Europe. Het certificaat is een erkenning van de inspanningen en spectaculaire resultaten die reeds zijn geboekt met natuurontwikkeling in Nederland.
Jubileum
In 2011, toen Rewilding Europe werd opgericht, was rewilding nog een onbekend concept in Europa. Nu, precies 10 jaar later, is het aantal initiatieven voor grootschalig natuurherstel en ruimte voor wilde natuur door heel Europa groter dan ooit. Zo ook in Nederland.
Daarmee telt Nederland nu in totaal negen leden van het European Rewilding Network. Het European Rewilding Network is opgericht door Rewilding Europe met als doel om de samenwerking tussen allerlei rewilding initiatieven in Europa te bevorderen.
Vijf unieke gebieden
De vijf rewilding-initiatieven werden op verschillende momenten lid van het ERN, met als meest recente aanwinst de Maashorst bij Uden. Al deze gebieden profiteren van de uitwisseling van ervaringen en expertise met bijna 70 andere initiatieven in 27 Europese landen.
In het Grenspark Maasvallei werd een unieke rivierverbreding uitgevoerd om een meer natuurlijke rivierdynamiek mogelijk te maken in dit grensoverschrijdend riviersysteem met België, terwijl in Kempen~Broek het grondwaterpeil, beken en moerassen werden hersteld. Dankzij natuurlijke begrazing door grote herbivoren zoals wisent, Galloway- en Tauros runderen, Konikpaarden, Exmoor-pony's, is de biodiversiteit in deze gebieden enorm toegenomen.
In elk van deze gebieden is er een sterke band met lokale bevolking en direct belanghebbenden, die mee profiteren van deze wildere natuur door middel van natuurgericht toerisme en allerlei andere activiteiten. Ook leidt het tot een nieuwe identiteit van de betreffende regio’s en ook trots bij de lokale bewoners.
Rewilding Europe overhandigt de certificaten tijdens een bezoek van het internationale team, dat deze week in Nederland is in het kader van het 10-jarig bestaan. "Het kunnen overhandigen van deze certificaten op één dag is een speciaal moment voor Rewilding Europe en voor rewilding in Nederland", zegt Mei Elderazdi, ERN-coördinator van Rewilding Europe. "Door hun harde werk en inzet tonen deze initiatieven aan dat rewilding werkt voor de natuur en voor mensen, en dat door samen te werken de positieve effecten kunnen worden versterkt."
Kansen en behoeften in het verschiet
ARK Natuurontwikkeling (tevens een van de initiatiefnemers van Rewilding Europe, samen met WWF Nederland, Wild Wonders of Europe en Conservation Capital) heeft sinds haar oprichting in 1989 een belangrijke rol gespeeld in de pioniersfase van natuurontwikkeling in Nederland.
Naast nieuwe visies en projecten langs de Nederlandse rivieren en beken, hogere zandgronden, en de terugkeer van diersoorten, heeft ARK heeft onder meer, samen met partnerorganisaties, het initiatief genomen tot de herintroductie van de wisent in Nederland in het kustduinreservaat Kraansvlak (2007). Sindsdien zijn er ook wisenten geïntroduceerd in de Maashorst, op de Veluwe en in de Slikken van de Heen. Succesvolle projecten waar al meerdere kalfjes geboren zijn. Zo ook op de Veluwe zijn dit jaar twee koekalfjes geboren.
Dit heeft geleid tot vele nieuwe andere initiatieven in het hele land; met name langs de Nederlandse rivieren, maar ook in moerassen, veengebieden, kustgebieden en meer droge ecosystemen.
“Er is echter nog veel te doen om ervoor te zorgen dat rewilding een mainstream benadering wordt voor natuur in Nederland'', zegt Jos Rademakers, directeur van ARK Natuurontwikkeling.
“Ons land wordt geconfronteerd met grote uitdagingen op het gebied van landgebruik en de gevolgen van klimaatverandering. Daarbij wordt de potentie van natuurontwikkeling als oplossing over het hoofd gezien. Er zit een enorme potentie in het herstellen van functionerende ecosystemen door middel van rewilding en we zien veel kansen en nieuwe partnerschappen om dit te bereiken: Rewilding the Netherlands!"
Meer informatie
Een uitgebreid overzicht van rewilding in Nederland, en hoe Nederlandse lessen en ervaringen werden gebruikt in andere initiatieven in Europa, werd in 2018 gepubliceerd in een wetenschappelijke tijdschrift (Engelstalig). Verder bijgesloten meer informatie over ‘Nederland : rewilding pionier en rolmodel’
Over Rewilding Europe: samenwerken aan een wilder Europa
Een historische kans doet zich voor om wilde natuur in Europa meer ruimte te geven. Terwijl marginale landbouwgebieden worden verlaten en jonge mensen wegtrekken van het platteland, zoeken stedelingen juist naar rust en ruimte en keren iconische diersoorten terug. Rewilding Europe benut deze ontwikkelingen om een nieuw toekomstperspectief te bieden voor wilde natuur in Europa.
Sinds 2011 werkt Rewilding Europe aan een netwerk van spectaculaire natuurlandschappen verspreid over Europa. Ze dienen als voorbeeld voor een nieuwe natuurvisie in Europa, waarbij natuur zoveel mogelijk op eigen benen staat. Door weer ruimte te geven aan natuurlijke processen en de terugkeer van wilde diersoorten, door ontwikkeling van innovatieve verdienmodellen, het ondersteunen van lokale ondernemers en verankering in het Europees natuur- beleid werken we aan een duurzaam resultaat.
Rewilding Europe werkt momenteel in 8 grote, deels grensoverschrijdende natuurontwikkelingsgebieden in 10 verschillende landen: Portugal, Italië, Kroatië, Roemenië, Oekraïne, Moldavië, Bulgarije, Duitsland, Polen en Zweden. Nieuwe projecten zijn in ontwikkeling in Spanje, Schotland en Frankrijk.
Het werk van Rewilding Europe wordt mede mogelijk gemaakt door onder meer de Nationale Postcode Loterij, Wereld Natuur Fonds, Adessium Foundation, Arcadia Fund, Europese Commis- sie en particuliere schenkers.
In het wisentgebied op de Veluwe wordt tijdelijk een extra raster geplaatst. Onlangs werd het allereerste koekalf in de Veluwse natuur geboren en haar moeder is momenteel extra zorgzaam. De aanvullende omheining zorgt voor extra bescherming voor zowel het wisentkalf als het publiek.
In het wisentgebied op de Veluwe wordt tijdelijk een extra raster geplaatst. Onlangs werd het allereerste koekalf in de Veluwse natuur geboren en haar moeder is momenteel extra zorgzaam. De aanvullende omheining zorgt voor extra bescherming voor zowel het wisentkalf als het publiek.
De wisentkudde op de Veluwe heeft een nieuwe aanwinst. Een eerste koekalf is geboren op de Veluwe in de Nederlandse natuur. Het jonge dier werd onlangs voor het eerst gezien aan de zijde van de zorgzame moeder. Het kalf maakt het goed.
Vijf jaar na de komst van de wisenten naar de Veluwe is een evaluatie van het project uitgevoerd. Uit deze evaluatie blijkt dat de wisentkudde bijdraagt aan de natuurontwikkeling, wildernisbeleving en het behoud van deze bijzondere diersoort.
Terugblik
De wisent speelt een sleutelrol in de natuur. Als grote grazer heeft hij effect op het landschap waar andere dier- en plantsoorten van profiteren. Het imposante dier past helemaal bij de beleving van wild op de Veluwe en is daarmee belangrijk voor recreatie en toerisme. Goede redenen voor Staatsbosbeheer, Stichting Wisent op de Veluwe en ARK Natuurontwikkeling om de wisent terug te brengen naar de Veluwe. Vijf jaar na het loslaten van de eerste dieren, kijken de projectpartners met een uitgebreide evaluatie terug en kunnen de eerste conclusies worden getrokken voor het vervolg de komende jaren.
Door de korte looptijd en de beperkte grootte van de kudde hebben de dieren nog maar een bescheiden impuls kunnen geven aan de wildernisbeleving op de Veluwe. Ook kan de invloed van de dieren op het landschap nog verder toenemen als de kudde in aantal groeit. De kudde op de Veluwe draagt nu al bij aan het herstel van de wisent als diersoort door geboorte en (internationale) uitwisseling van dieren. Daarnaast hebben de wisenten ook al de eerste positieve effecten op het Veluwse landschap laten zien, door onder meer hun voedselvoorkeur, het snoeien van bomen en maken van zandbaden.
Foto: Jan Ritzer
Veluwekudde helpt uitsterven wisent voorkomen
De kudde is in vijf jaar gegroeid van vier naar zes dieren. De belangrijkste reden dat het aantal dieren momenteel nog beperkt is, is omdat er tot nu toe alleen mannelijke kalfjes zijn geboren en die moeten na een paar jaar het gebied verlaten om inteelt te voorkomen. Hoewel de kudde tot nu toe bescheiden is, zijn deze dieren toch van belang voor de soort. De wisent, ook bekend als Europese bizon, is met minder dan 7000 dieren wereldwijd nog steeds een bedreigde diersoort en staat op de Rode Lijst. In Nederland leven ongeveer 70 wisenten. Door samen te werken met andere wisentgebieden in binnen- en buitenland wordt bijgedragen aan het behoud van deze zeldzame diersoort.
Aanpak van Amerikaanse vogelkers
Het leefgebied van de wisenten op de Veluwe is circa 380 hectare groot en bestaat uit heide, bos en zandvlaktes. Er zijn de afgelopen vijf jaar onderzoeken uitgevoerd naar het gedrag van de wisenten en de impact op hun omgeving. Zo wordt bijgehouden welke plantensoorten er in het gebied voorkomen en of dat veranderd is sinds de komst van de wisenten. Al snel bleek dat de dieren graag Amerikaanse vogelkers eten. Wisenten eten anders dan de aanwezige edelherten wél veel Amerikaanse vogelkers, waardoor andere plantensoorten weer de kans krijgen te groeien en deze snelgroeiende exoot in toom wordt gehouden. De poep van wisenten blijkt bovendien een bron van insectenleven en de dieren maken waardevolle zandkuilen in het gebied.
Vooruitblik
Bij de wisenten op de Veluwe zijn zo’n dertig enthousiaste vrijwilligers betrokken, die excursies begeleiden en het terrein en de dieren monitoren. Hoewel de excursies nog niet stormlopen, is er groeiende interesse en draagvlak van publiek, omwonenden en stakeholders voor dit project. Uit de evaluatie volgt het advies om in ieder geval nog vier jaar te verlengen. Dat geeft tijd om aan meer bekendheid, een grote groep dieren en meer onderzoek te werken.
Vrijwilligers Wisent op de Veluwe, foto Henny Blokhuis
.jpg)
Foto: Jan Ritzer
Vrijwilligers Wisent op de Veluwe, foto Henny Blokhuis
